مفهوم کلمه عصر

سؤال: منظور از واژه «عصر» در سوره مبارکه «والعصر» چیست؟

پاسخ: در تفسیر «عصر» میان مفسّران عالی‌مقام اختلاف و بحث زیادی هست بعضی عصر را به عصر نبّوت و عدّه‏ای به عصر ظهور امام عصر4 و گروهی به عصر هر روز و مرحوم آیة‌‏اللّه‏ طالقانی; عصر را به معنای فشار و سختی که انسانها را می‏سازد تفسیر کرده‏اند؛ حضرت امام خمینی عصر را معنای بسیار لطیفی کرده‏ و  می‏فرماید: معنای «والعصر» یعنی قسم به حضرت بقیة‏اللّه4، زیرا که عصر به معنای عُصاره است و چون امام زمان4 عصاره عالم خلقت است پروردگار عالم به او قسم خورده، البته معانی دیگری هم برای کلمه عصر بیان شده؛ من جمله گفته‏اند؛ مراد از عصرنماز عصر است و والعصر یعنی قسم به نماز عصر؛ فخر رازی که از علمای بزرگی تسنن است در تفسیر خود این معنا را می‏پذیرد سپس برای اثبات اهمیّت نماز و مدّعای خود یک روایت می‏آورد می‏گوید: زنی با اضطراب شدید و دیوانه‌وار خدمت پیامبراسلام رسید گفت یا رسول‏اللّه‏ مسئله‏ای داشتم ولی باید شما تنها باشید آقایانی که هستند بیرون بروند تا من مشکل خودم را مطرح کنم؛ اصحاب رفتند؛ آن زن خدمت پیغمبراکرم نشست، گفت: یا رسول‏اللّه‏ گناه کرده‏ام، گناهم خیلی بزرگ است پیغمبر فرمود؛ خانم گناهت هر اندازه بزرگ باشد رحمت خدا از آن بزرگتر است؛ گناه هر چند بزرگ باشد نباید از عفو و رحمت خدا مأیوس گشت، هر چه گناه بزرگ و زیاد امّا اگر صاحب گناه توبه کند و انقلاب درونی پیداکند و در فکر جبران و اصلاح باشد قطعا گناهش آمرزیده می‏شود پس پیغمبر فرمود، گناهت چیست، گفت یا رسول‏اللّه‏ زن شوهر داری هستم ولی زنا کرده‏ام و از این عمل نامشروع حامله شده و بچّه‌ای بدنیا آمد. او را در خمره سرکه خفه کردم بعد هم آن سرکه نجس را به مردم فروختم، پیغمبر از شنیدن این جریان شدیداً متأثر شده و بعد از بیان حکم مسئله فرمودند: خانم می‏خواهی به تو بگویم چرا در چاه گناه افتادی؟ بنظر می‏رسد نماز عصر نمی‌خوانی لذا رابطه‏ات با خدا قطع است، دست عنایت خدا روی سرت نیست از این جهت در این چاه گناه سقوط کردی (اَنی ظَنَنَتُ انکِ تَرَکْتِ صَلاة العصر)

 

تفاوت «واحد» و «احد»

سؤال:

در آیات قرآن کریم گاهی از خداوند به «احد» و گاهی به «واحد» یاد شده است تفاوت این دو چیست؟

پاسخ:

«احد» به معنای متفرّد بالذات بوده و اشاره به توحید ذاتی دارد امّا «واحد» به معنای متفرّد بالصفات می‌باشد و توحید صفاتی را مد نظر قرار می‌دهد

قرآن و کو‌ه‌ها

سؤال:

چرا خداوند متعال در مقام بیان عظمت قرآن در میان مخلوقات فقط کو‌ه‌ها را مثال زده و فرموده:

 أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ....[3]

پاسخ:

کوه در بین همه مخلوقات دیگر سمبل استحکام، استقامت، عظمت و والایی است از این رو خداوند در مقام تبیین عظمت و نفوذ قرآن کریم کوه را مثال می‌زند که روشن شود حتی کوه‌ها با همة استحکام و استقامت در برابر عظمت قرآن خاشع و خاضع هستند.

مدت زمان روز قیامت

سؤال:

 روز قیامت چه مقدار است؟ چرا در قرآن کریم طول روز قیامت پنجاه هزار سال[1] آمده و در موردی دیگر هزار سال؟[2] چگونه بین این دو ایه جمع می‌شود؟

پاسخ:

از تفاسیر استفاده می‌شود که طول روز قیامت همان پنجاه هزار سال است و در آیه‌ای که اشاره به هزار سال دارد  یکی از مواقف قیامت مّد نظر قرار گرفته نه همه مواقف.

آرامش دل با یاد خدا

سؤال:

 قرآن کریم یاد خدا را مایة آرامش دل و جان می‌داند[1] این امر چگونه تحقق پیدا می‌کند؟

پاسخ:

 تبیین این حقیقت منوط به بیان دو نکته زیر است:

الف) با یاد خداوند دل انسان آرام می‌گیرد. طبیعی است آرامش دل آسایش جسم را نیز به ارمغان می‌آورد. چرا که اضطراب جسم محصول اضطراب روح است و هنگامی که روح آرامش یافت جسم نیز از آن متأثر می‌گردد.